Gospodarowanie w majątkach
Różnice regionalne

Standard życia wynikał z efektywności gospodarowania. Bardzo dużo zależało od sprawnego zarządzania i organizacji pracy, nad czym musiał czuwać właściciel majątku. Natomiast nad wielkimi dobrami arystokracji pieczę sprawowała wyspecjalizowana kadra zarządców i plenipotentów. Przychód w majątkach ziemskich dawały uprawa ziemi, hodowla zwierząt, eksploatacja lasów; niekiedy czerpano dochody również z przemysłu rolno-spożywczego. W większych majątkach najbardziej rozpowszechnionym zakładem przemysłowym była gorzelnia, w której produkowano spirytus z własnych surowców: zboża i buraków. Wielkość tej produkcji była kontrolowana przez państwo polskie.

Poziom gospodarowania w majątkach był bardzo różny w zależności od regionu kraju, co było skutkiem polityki zaborców w XIX w. Na najwyższym poziomie były Wielkopolska i Pomorze, gdzie majątki przekształcono w kapitalistyczne przedsiębiorstwa rolne. Na tych terenach powszechne też było uczestnictwo ziemiaństwa w działalności pozarolniczej — zarówno gospodarczej, jak i społecznej (związki ziemian, towarzystwa rolnicze i gospodarcze, partie polityczne, wyższa administracja państwowa, reprezentacja parlamentarna).